Những năm gần đây, tình trạng biến đổi khí hậu ngày càng mạnh mẽ, con người dần nhận thức bảo vệ môi trường là cần thiết. Hạn chế tiêu thụ năng lượng, hạn chế rác thải, hạn chế sử dụng tài nguyên thiên nhiên là những yêu cầu cấp bách. Từ nhận thức đó, xu hướng sử dụng sản phẩm bền vững bắt đầu hình thành. Bền vững ở đây không đơn giản là độ bền của sản phẩm, bền vững hiểu theo nghĩa rộng là việc chọn lựa sản phẩm làm sao để thế hệ con cháu vẫn được sống trong môi trường sạch, khí hậu không quá khắc nghiệt và vẫn còn đủ tài nguyên thiên nhiên để khai thác. Như vậy, sản phẩm bền vững là những sản phẩm đáp ứng được ít nhất một trong các tiêu chí về hạn chế gây hại cho môi trường, giảm thiểu biến đổi khí hậu, không làm cạn kiệt nguồn tài nguyên thiên nhiên. Theo đó, các sản phẩm bền vững phát triển theo nhiều xu hướng khác nhau:
Sử dụng sản phẩm có độ bền cao: Hầu hết các sản phẩm đều được chế tạo từ các nguyên vật liệu đến từ thiên nhiên, khi sản phẩm hư hỏng cần thay mới chúng ta phải sử dụng một lượng nguyên vật liệu khác từ thiên nhiên để làm ra cái mới thay thế. Nếu sản phẩm nhanh hư, tài nguyên thiên nhiên sẽ bị khai thác nhiều hơn, nhanh hơn dẫn đến cạn kiệt, không còn đủ dùng cho thế hệ mai sau. Do vậy chọn lựa sản phẩm có độ bền cao chính là đóng góp vào việc giảm thiểu cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên. Giả sử ngôi nhà có tuổi thọ 60 năm, nếu vật liệu gạch lát sàn có tuổi thọ là 5 năm thì người sử dụng phải thay gạch đến 12 lần, nhà sản xuất phải sử dụng gấp 12 lần nguyên vật liệu làm gạch từ thiên nhiên trong suốt vòng đời ngôi nhà. Nếu chọn gạch có tuổi thọ 10 năm thì số nguyên vật liệu cần dùng sẽ giảm một nửa và nếu chọn loại gạch có độ bền 20 năm thì chỉ cần đến 1/4 số nguyên vật liệu tự nhiên, 3/4 tài nguyên thiên nhiên dùng sản xuất gạch lát sàn cho ngôi nhà này đã được để dành cho các thế hệ sau.
Nhờ trọng lượng nhẹ và khả năng thi công nhanh, bê tông khí chưng áp còn góp phần giảm phát thải CO₂ – Ảnh: Bê tông khí chưng áp Viglacera
Vấn đề đặt ra là với sự phát triển quá nhanh của công nghệ hiện nay, các sản phẩm mới luôn được cập nhật các công nghệ mới mang lại nhiều tiện ích hơn cho người sử dụng. Như vậy, sau vài năm sử dụng, dù chưa hư hỏng nhưng sản phẩm có thể đã trở nên lạc hậu do không được cập nhật các tính năng mới. Để khắc phục điều này, nhà sản xuất thường thiết kế các yếu tố công nghệ của sản phẩm nằm riêng trong bộ phận có thể tháo rời hoặc có thể nâng cấp để khi cần sẽ thay thế một thành phần nhỏ của sản phẩm hoặc bổ sung thêm tính năng mới dễ dàng.
Sử dụng sản phẩm tái chế: Khi một sản phẩm đã hết vòng đời sử dụng sẽ trở thành rác thải, có thể phải chôn lấp (ảnh hưởng đến diện tích đất trồng trọt; gây ô nhiễm đất, nguồn nước) hay thiêu hủy (phát thải CO₂). Vậy nếu như toàn bộ hay một phần sản phẩm đã hư hỏng được sử dụng để làm nguyên liệu sản xuất ra một sản phẩm khác thì đó là cách vừa giảm rác thải vừa giảm khai thác tài nguyên thiên nhiên. Trên thị trường hiện nay, các sản phẩm được tái chế từ nhựa, kim loại, vải, giấy, gỗ vụn,… đang ngày càng phổ biến hơn.
Sử dụng sản phẩm tiết kiệm năng lượng: Ở Việt Nam, khi tiêu thụ 1 KWh điện là chúng ta đã phát thải 0.7 kg CO₂ – thành phần gây hiệu ứng nhà kính ra môi trường. Do vậy chọn lựa các sản phẩm tiêu thụ ít năng lượng là giúp giảm phát thải CO₂. Đây là một xu hướng khá phổ biến hiện nay vì vừa đóng góp vào việc giảm thiểu biến đổi khí hậu vừa giảm được chi phí vận hành. Các sản phẩm tiết kiệm năng lượng có thể kể như bóng đèn LED tiêu tốn năng lượng thấp hơn nhiều lần so với đèn nung sáng hay huỳnh quang, máy lạnh hay tủ lạnh dòng inverter có hiệu suất cao gấp hai gấp ba lần so với máy thế hệ cũ, hay sử dụng bê tông khí chưng áp có hệ số dẫn nhiệt chỉ khoảng 0.11 – 0.22 W/mK giúp giảm đáng kể sự truyền nhiệt giữa môi trường bên trong và bên ngoài. Điều này đồng nghĩa với việc giảm tải đáng kể cho hệ thống điều hòa không khí vào mùa hè và hệ thống sưởi ấm vào mùa đông, giúp tiết kiệm từ 30 – 40% chi phí năng lượng.
Chọn sản phẩm có độ bền cao góp phần giảm khai thác tài nguyên thiên nhiên – Ảnh: Vasta Stone
Sử dụng sản phẩm phát thải CO₂ thấp:
Mỗi sản phẩm trong suốt quá trình sản xuất đều phát thải ra một lượng CO₂ tương ứng. Thí dụ đối với một sản phẩm thiết bị vệ sinh bằng gốm sứ, phát thải CO₂ đến từ khâu khai thác đất sét (tiêu thụ năng lượng từ máy đào, máy xúc,…); vận chuyển đến nhà máy (tiêu thụ năng lượng từ vận chuyển); gia công, tráng men, nung sản phẩm (tiêu thụ năng lượng từ lọc, pha trộn, tạo dáng, sấy khô, nung, chiếu sáng cho sản xuất, xử lý rác thải,…); vận chuyển sản phẩm đến nơi tiêu thụ (tiêu thụ năng lượng từ đóng gói, vận chuyển, lắp đặt,…). Tổng lượng CO₂ của toàn bộ quá trình kể trên được tổng hợp trong một báo cáo EPD (Environmental Product Declaration), so sánh các chỉ số trong EPD của sản phẩm cùng loại, sản phẩm nào có chỉ số thấp hơn sẽ được đánh giá cao hơn. Như vậy, để làm đẹp chỉ số EPD, nhà sản xuất sẽ nghiên cứu cải tiến quy trình sao cho trong suốt quá trình chế tạo sản phẩm lượng phát thải CO₂ là thấp nhất có thể. Và người sử dụng khi chọn lựa các sản phẩm có chỉ số EPD thấp chính là đã đóng góp vào việc giảm thiểu biến đổi khí hậu.
“Các sản phẩm nội thất bền vững sẽ được ưa chuộng trong những năm tới”
Sử dụng sản phẩm an toàn sức khỏe:
Ngoài chỉ số phát thải CO₂, vẫn còn nhiều chỉ số khác của sản phẩm liên quan đến ô nhiễm môi trường như: Bụi mịn phát thải ra môi trường trong quá trình khai thác nguyên liệu hay sản xuất sản phẩm; các chất độc hại phát thải ra môi trường không khí, môi trường nước quanh nơi sản xuất; các chất độc hại phát thải vào môi trường trong nhà, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người khi đưa vào sử dụng. Thí dụ sơn nước, sơn dầu, keo,… phát thải VOCs (các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi, có thể gây ung thư), ván công nghiệp phát thải formaldehyde (cũng là một loại chất có khả năng gây ung thư nếu phát thải quá ngưỡng an toàn). Các nhà sản xuất sản phẩm phải hạ các chỉ số phát thải này dưới ngưỡng cho phép, vượt qua các kiểm tra của cơ quan ban ngành để đạt được chứng nhận sản phẩm sạch, sản phẩm an toàn sức khỏe. Và khi chọn lựa sản phẩm sạch, bạn đã góp phần bảo vệ môi trường không khí trong nhà cũng như ngoài nhà, giúp bảo vệ sức khỏe người sử dụng. Đây cũng được xem là một hành động bền vững.
Một câu hỏi được đặt ra: Đâu là xu hướng sử dụng vật liệu, sản phẩm của tương lai? Cách đây hơn 200 năm, lượng phát thải CO₂ của con người vào khí quyển được các môi trường tự nhiên (đại dương, đất, không khí, rừng) hấp thụ hết. Tuy nhiên, khi con người ngày càng thải nhiều CO₂, thì lượng phát thải carbon vượt quá khả năng hấp thụ của thiên nhiên, khiến lượng CO₂ tích tụ trong không khí ngày càng tăng dẫn đến biến đổi khí hậu. Khó khăn hiện nay là lượng phát thải carbon được cắt giảm từ con người vẫn không đủ để cân bằng lượng CO₂ trong khí quyển, cần phải bổ sung các biện pháp trung hòa carbon: lưu trữ carbon lại đâu đó thay vì thải ra không khí. Trong nhiều giải pháp lưu trữ carbon thì giải pháp được xem khả thi nhất là lưu trữ carbon ngay bên trong vật liệu, sản phẩm xây dựng. Gỗ là loại vật liệu hấp thụ sẵn một lượng khá lớn carbon, do vậy các sản phẩm từ gỗ sẽ trữ lại một lượng carbon thay vì thải ra môi trường. Trong tương lai, các nhà nghiên cứu sẽ tập trung tạo ra thêm nhiều các vật liệu khác có thể trữ carbon trong thân, khi sử dụng các sản phẩm làm từ vật liệu này sẽ phát thải carbon thấp hơn nhiều so với hiện nay. Như vậy, xu hướng tương lai sẽ là chọn lựa sản phẩm không chỉ phát thải CO₂ thấp mà còn lưu trữ được lượng carbon nhiều nhất.
“Sản phẩm thiết bị vệ sinh có độ bền cao kết hợp các thiết bị công nghệ tự động, các thiết bị đi kèm có thể nâng cấp các tính năng mới hoặc thay thế mới phần công nghệ mà không cần phải thay phần gốm sứ – Ảnh: Viglacera”
Nhìn chung, tất cả các xu hướng sử dụng sản phẩm bền vững đều có cùng mục tiêu là giúp giảm bớt gánh nặng cho môi trường, từ đó giảm bớt các tác hại từ môi trường đến con người. Hiểu theo nghĩa nhân văn là để dành môi trường sống cho các thế hệ tương lai. Như vậy, nếu ưng xu hướng sử dụng sản phẩm bền vững, trước khi bạn chọn lựa một món đồ để mua về dùng, hãy dành một vài phút nghĩ xem quyết định này sẽ ảnh hưởng thế nào đến thế hệ con cháu chúng ta mai sau.
- Trích Trend26+
